Bibliotheek aan den IJssel is recent gecertificeerd door de Certificeringsorganisatie Bibliotheekwerk, Cultuur en Taal, een blijk van kwaliteit en van vertrouwen in de toekomstbestendigheid van een gewaardeerde spil van de gemeenten Capelle en Krimpen aan den IJssel. Die erkenning is waardevol, zeker in tijden als deze. Een periode waarin de bibliotheek veerkracht en innovatie toont, waarin er gedegen digitale vervanging voor lijfelijke ontmoetingen is neergezet en waarin Bibliotheek aan den IJssel in de aanloop naar de komende beleidsperiode met nieuwsgierig-kritische blik in de spiegel durft te kijken. Op naar nog meer verbondenheid: meer samenwerken en terug de wijk in.

Van toegevoegde waarde zijn

Eens per vier jaar vindt er een onafhankelijke kwaliteitscontrole plaats en kun je gecertificeerd worden. Daar gaat een omvangrijk proces aan vooraf. De bibliotheek zet een boel uiteen over het wel en wee binnen haar organisatie, waarna een audit plaatsvindt en er uitvoerig met betrokkenen wordt gesproken. Denk aan de directie, beleidsteam, Raad van Toezicht, gemeente, partners zoals Welzijn Capelle en Synerkri, et cetera. Op basis daarvan wordt een gedetailleerd rapport opgesteld dat als leidraad kan dienen voor het doorontwikkelen van het bibliotheekwerk.

“Door de vingerwijzingen tijdens de certificering kom je vooruit,” stelt voorzitter van de Raad van Toezicht, Richard de Rijk. “Het is een spiegel die je wordt voorgehouden.” Directeur-bestuurder, Conny Reijngoudt vult aan: “Als bibliotheek willen we van toegevoegde waarde zijn voor de gemeenschap. Niet alleen de certificeringscommissie biedt ons de mogelijkheid tot reflecteren; wij zijn in 2020 ook gestart met onderzoeken onder verschillende groepen in Capelle en Krimpen aan den IJssel. Wat biedt de bibliotheek u?

Bibliotheek: zoveel meer dan plek om boeken te lenen

We zijn heel blij dat de politiek (raadsleden, leden van de colleges) de bibliotheek van waarde vinden. Inwoners ook, al ziet een groot deel de bibliotheek nog steeds als plek om boeken te lenen.” Ze glimlacht. “We zijn zoveel meer, en juist door de huidige omstandigheden hebben we dat kunnen laten zien. In maart kon de Bibliotheek op school er binnen drie weken voor scholen zijn middels een online programma en hanteert nu een combinatiemethode: deels online en deels op locatie. Maar ook schrijvers werkten mee, waardoor we digitale bijeenkomsten konden aanbieden die inspireerden. Natuurlijk mis je de fysieke ontmoeting, maar ons bereik was vele malen groter dan bij fysieke bijeenkomsten op onze locaties! En wat te denken van het taalcafé, dat nu naast fysieke varianten ook via Zoom wordt voortgezet. Fantastisch toch.”

Veerkracht en innovatie

De komst van COVID-19 veranderde veel en maakte dat er belangrijke inkomsten wegvielen, al werd er razendsnel geanticipeerd; Bibliotheek aan den IJssel incasseerde de klappen en toonde innovatiepotentieel. Geen onbelangrijke kwaliteit voor een bibliotheekorganisatie die niet alleen nu wil meekomen, maar ook sterker de toekomst in wil.

“Het past ons ook wel” stelt Reijngoudt. “Een leven lang leren, lezen en digitaal meedoen is de weg die we de afgelopen beleidsperiode zijn ingeslagen. Wij kennen digitale vaardigheden allang waarde toe, draaien wekelijks programma’s zoals Meer met de Computer. We geven informatie over beeldbellen of het aanmaken en gebruiken van sociale media zoals Facebook. We leren mensen omgaan met e-books. Allemaal zaken die juist nu extra belangrijk zijn geworden.”

“Vakmanschap. Collectie. Activiteiten. Dát is de bibliotheek. En alleen zo lever je toegevoegde waarde”, stelt De Rijk. “Anders heb je geen bestaansrecht meer.

Doorgaande leeslijn en gezinsgerichte aanpak

Gemeenten en partners erkennen dat bestaansrecht en de rol van de bibliotheek in het verbeteren van de geletterdheid. Het bereiken van de jongsten en hun ouders/verzorgers zal de komende periode prioriteit hebben. Bij hen beginnen is cruciaal en het uitbouwen van een doorgaande leeslijn (van kinderopvang tot voortgezet onderwijs) van enorme waarde.

De Rijk: “Want vergeet niet dat er in zijn algemeenheid veel minder wordt gelezen. Dat zie je terug in schoolprestaties, in afnemend leesplezier, in laaggeletterdheid als gevolg daarvan. Dat is een groot probleem dat nog regelmatig wordt onderschat, maar verstrekkende gevolgen heeft.”

Samen met CJG zou gekeken kunnen worden naar wat er verder mogelijk is, maar ook met andere partners. Juist die samenwerking past bij de bibliotheek en haar rol binnen de huidige samenleving. Ván ons allemaal, vóór ons allemaal.

“Meer een gezinsaanpak ook”, vult Reijngoudt aan. “Wil je iets bewerkstelligen dan hebben we die driemanschap nodig: bibliotheek, school en ouders. Daar moeten we iets mee.”

Ondernemerschap

“Onze mensen zijn kien op zien waar projecten zijn die ons helpen onze doelstellingen te bereiken”, aldus De Rijk. Reijngoudt vult aan: “Zeker. Zo werken wij, als één van vijf Nederlandse bibliotheken, ook mee aan een pilot van het Ministerie van Onderwijs”.

In het kader van de landelijke beleidsdoelstelling ‘een Leven Lang Ontwikkelen’ werken vijf pilotbibliotheken aan concepten voor een ‘inloopschool’. Zo’n inloopschool is een laagdrempelige leeromgeving voor mensen met een opleidingsniveau tot MBO4 en bestaat uit een mix van fysieke activiteiten, ondersteund door een digitale leeromgeving.

“Wij kozen ervoor de school in samenwerking met de doelgroep op te bouwen. Er vonden op voorhand interviews plaats met mensen uit de doelgroep, zodat duidelijk werd waar het hen aan ontbrak, wat ze wilden leren. Uiteindelijk willen we dat er een community ontstaat. De bibliotheek biedt, faciliteert en ondersteunt: laagdrempelig en toegankelijk.”

Bibliotheek aan den IJssel is bescheiden in omvang, maar gezond-ambitieus en klaar voor de toekomst. Gesteund door de Raad van Toezicht, die toezicht houdt op het reilen en zeilen van de bibliotheek.  

Vacature Raad van Toezicht

Richard de Rijk is inmiddels al twaalf jaar lid van de Raad van Toezicht van de bibliotheek, die twee nieuwe leden zoekt. “Een Raad van Toezicht kom je vooral tegen in de non-profitsector,” vertelt De Rijk. “Binnen scholen, zorg en welzijnsorganisaties en stichtingen. Zij overziet of vastgelegde afspraken worden nageleefd, stelt onder andere een accountant aan én is een klankbord voor de directeur.”

Over een jaar stopt voorzitter Richard de Rijk. “We zijn daarom op zoek naar een nieuwe voorzitter. Bovendien zoeken we iemand die thuis is in de financiën. Kennis op het gebied van vastgoed/huisvesting is, omdat de bibliotheek meerdere panden bewoont, een pré.

Momenteel vormen vier leden de Raad van Toezicht, elk met een eigen expertise. “We hebben graag mensen die een eigen mening kunnen en willen formuleren, die een afspiegeling zijn van onze samenleving en die, uiteraard, hart hebben voor de maatschappelijke, educatieve organisatie die de bibliotheek is.”

De Raad van Toezicht zit niet op de directeursstoel, maar aanschouwt juist met enige afstand. “Dat moet ook, om het overzicht te behouden”, vertelt De Rijk. “En de directeur-bestuurder op haar beurt weet dat ze indien nodig kan terugvallen op onze gebundelde expertise. We adviseren desgevraagd en weet je, deze functies zijn bij ons onbetaald, maar je krijgt er veel voor terug. Het is fijn om een toegevoegde waarde te zijn, als bibliotheekorganisatie, als professional binnen een Raad van Toezicht en als mens. Kennis delen, sparren waar nodig en helpen om de bibliotheek zoveel mogelijk tot haar recht te laten komen, en te versterken, dat is geweldig.”   

• De vacature stond op tot 31 januari 2021.
• Foto - Ellen Snoeren: Richard de Rijke, voorzitter Raad van Toezicht in gesprek met Conny Reijngoudt, directeur-bestuurder van de bibliotheek.
  
• Tekst- Deniece Wildschut